Als nieuw bestuurslid opent Sascha Kotterer de bijeenkomst ‘Palliatieve zorg in Achterstandswijken’, gehouden op 12 oktober jl in d e Moestuin in Utrecht. Een grote groep huisartsen, praktijkondersteuners, buurtteammedewerkers en andere zorgverleners zijn bij elkaar gekomen om meer te begrijpen over dit lastige onderwerp. De aanwezigen hebben veel vragen: Hoe kan ik omgaan met (niet medische) vragen bij het sterfbed? Wat moet ik doen wanneer de familie niet wil dat de patiënt alles weet? Hoe ga je om met taboes? Waarom willen sommige patiënten geen morfine? Bekijk het korte verslag van deze avond.
Het leven is mooi zolang je hier bent
“Het leven is mooi zolang je hier bent. Het is nog dag voor ons. Probeer die dag goed te laten eindigen voordat de schemering valt…” met deze quote start Roukayya Oueslati, religie- en gezondheidswetenschapper, haar presentatie. Dit is een quote van een van de deelnemers aan haar onderzoek naar palliatieve zorg bij niet westerse migranten. De vraag van haar onderzoek was: ‘Welke opvattingen en wensen hebben niet westerse migranten aangaande passende zorg in de laatste levensfase en wat zijn de onderliggende gedachten?’
Verschillende opvattingen levenseinde
Van de Nederlandse bevolking heeft 12,3% een niet-westerse achtergrond. Deze populatie heeft een andere opvatting bij het levenseinde. Dit komt onder andere doordat de zorg niet altijd goed aansluit. De communicatie rondom het sterven verloopt vaak heel anders in andere culturen. Ook de zorgverleners zijn hier onvoldoende voor toegerust. Daarnaast hebben veel migranten met een niet westerse achtergrond weinig ervaring met sterven van familieleden omdat vaak veel familie nog in het land van herkomst woont en het sterven van de voorvaderen niet bewust wordt meegemaakt. Een van de deelnemers aan het onderzoek vertelt: “Wij hadden geen ervaring; Mijn oma overleed in Marokko. Wij zijn daar niet bij geweest. Het is een grote klap als de eerste die overlijdt je vader is. ”
Tips voor de zorgverleners
Roukayya had een aantal praktische tips voor de praktijk: hecht waarde aan de empathie en de nazorg, dit gaat niet altijd vloeiend. Het is goed om tijdig over pijnbestrijding te communiceren om vervelende situaties te voorkomen. Stop de patiënt niet te snel in een ‘hokje’, maar geef ze de ruimte en ga open het gesprek aan. Roukayya besluit haar presentatie met de quote: “Niet de analyse van individuele waarden staat voorop, maar het proces van botsing en versmelting van perspectieven.”
Wat maakt de zorg voor migranten anders?
“Ieder persoon is uniek. In principe hoeft de zorg niet anders te zijn, maar er zijn wel religieuze invloeden”, vertelt Mualla Kaya, theologe en islamitisch geestelijk verzorger bij het UMC Utrecht. “We vergeten vaak dat iedere groep in zichzelf divers is. Deze diversiteit zit niet alleen in de etnische achtergrond, maar ook bijvoorbeeld in de reden van de migratie of waar de mensen vandaan komen (platteland/stad). Ook het ontwikkelings- en aanpassingsniveau maakt het verschil. Dus benader een ieder uniek.”
Mualla legt de deelnemers het verschil van opvattingen van andere culturen ten opzichte van de dood uit: “Vanuit de geloofsovertuiging heeft het lijden zin. Zo kan je ‘cleaner’ naar het hiernamaals gaan. Deze patiënten willen de lijdensweg bewust meemaken. Dit is een soort van ‘boetedoening’. Euthanasie, dat mag niet van het geloof. Wanneer je als zorgverlener dit perspectief in je achterhoofd houdt, kun je het beter begrijpen.”
Ervaringen uit de eerste lijn
Petra Blommendaal, (SCEN) huisarts in Overvecht, kaderarts palliatieve zorg en docent aan de huisartsenopleiding, en Karin Kluijtmans, huisarts bij praktijk De Watertoren en docent aan de huisartsenopleiding sluiten met hun presentatie de avond af. Aan de hand van casussen bespreken zij hun eigen ervaringen en tips wat wel en wat niet werkt. Dit maakt veel bij de aanwezigen los en er wordt veel gediscussieerd en geleerd van deze interactieve presentatie. Veel onderwerpen worden besproken, zoals: Wat doe je met het verschil in inzicht over ‘goede zorg’? Hoe kun je het beste omgaan met de vaak grote hoeveelheid bezoek? en Hoe lang behandel je de patiënt nog door?
Vervolg
Palliatieve zorg bij niet-westerse patiënten blijkt een onderwerp te zijn dat ontzettend leeft bij de deelnemers en met veel enthousiasme wordt ontvangen. In het voorjaar van 2018 wordt deze nascholing ook in Amersfoort aangeboden om hier verder en vooral ook interactief over door te praten. Dus houd onze website en nieuwsbrief in de gaten.