Stoppen met Roken (SMR) is niet gemakkelijk. Door allerlei oorzaken (stressfactoren, beperkte gezondheidsvaardigheden, wellicht culturele invloeden) roken mensen met een lagere opleiding meer dan die met een hogere opleiding. Tabaksverslaving draagt voor ongeveer 30% bij aan een lagere levensverwachting van mensen met een lagere opleiding! Ook in de wijk Utrecht Zuilen Ondiep ervaren huisartsen en praktijkondersteuners hoe lastig het soms is bewoners te ondersteunen met het stoppen met roken. Daarom deden zij mee aan het Stoppen-met-Roken Actieonderzoek, dat mede door FAM is gefinancierd. Het resultaat? Er is nu nauwe samenwerking in de wijk zodat er samen gewerkt kan worden aan een rookvrije toekomst! Wij vroegen Wendy Jansen, praktijkondersteuner bij huisartsenpraktijk De Dame, en Caroline Haan, ambassadeur in Zuilen Ondiep, naar hun ervaringen en tips.
Wat houdt het project precies in?
Caroline: “Het doel van het Stoppen-met-Roken Actieonderzoek was om de samenwerking in Utrecht Zuilen Ondiep te versterken tussen professionals uit de zorg met die uit het sociaal domein. Op deze manier krijgen meer mensen met een lagere sociaaleconomische positie de kans op een rookvrije toekomst.”
Hoe is het project ontstaan?
Caroline vertelt: “Uit diepte-interviews door de werkgroep SMR in onze wijk (met gemeente/Volksgezondheid, medewerker buurtteam, POH, fysiotherapeuten) bleek hoe belangrijk het is dat het gehele netwerk rondom de patiënt/ de bewoner de ‘stopper’ steunt. Het TRIMBOS Instituut en Pharos startten in twee gemeenten een actieonderzoek (ontwikkeling en onderzoek ineen) om een aanpak te ontwikkelen die stoppen met roken (beter) bespreekbaar maakt en rokers warm toeleidt naar passende stopondersteuning. Utrecht Zuilen Ondiep is een van de wijken waar het onderzoek heeft plaatsgevonden.”
Wat hebben jullie gedaan in de wijk?
Gespreksvormen
Wendy vertelt: “Samen met Micha van Eck, een collega uit het sociale domein in de wijk, hebben we heel veel gedaan tijdens het actieonderzoek. We hebben bijvoorbeeld onderzoeksvragen bedacht, ook hebben we les gehad over hoe je SMR in de praktijk toepast, denk hierbij bijvoorbeeld aan verschillende gespreksvormen. Wat we vooral hebben geleerd is om niet met een gestrekt been een gesprek in te gaan, maar echt dingen vanuit jezelf te vertellen. Dit vinden bewoners vaak erg prettig en maakt het gesprek veel laagdrempeliger.”
In gesprek in de wijk
Wendy: “Daarna hebben we een aantal plekken in de wijk bezocht en zijn we met de bewoners in gesprek gegaan over het stoppen met roken. Dat was erg leuk, want door de laagdrempeligheid kwamen we tot mooie gesprekken en de bewoners deelden echt open hun verhaal. We hebben vrijwilligers bij de gesprekken betrokken en zij zijn nu ook heel actief met SMR aan de slag gegaan. Doordat we hebben verteld wat wij als praktijk kunnen doen met SMR, weten de vrijwilligers nu goed hoe ze ons kunnen vinden en wat bewoners van ons kunnen verwachten.”
Wijkcollege
“We hebben daarnaast een wijkcollege gegeven voor professionals en bewoners. Naar aanleiding van het wijkcollege, en om de contacten warm te houden, hebben we de professionals het boek ‘In iedere roker zit een stopper’ aangeboden”, vertelt Wendy.
In dit filmpje, dat tijdens het wijkcollege is gemaakt, vindt u de ervaringen over het voeren van gesprekken over roken met bewoners.
Wat heeft het project opgeleverd?
Een andere benadering
“Een van de mooiste inzichten van het project is de benadering,” vertelt Caroline. “Waar we het voorheen hadden over stoppen met roken. Moet je eigenlijk het ‘stoppen met’ eraf halen en het alleen over roken hebben. De bewoner moet zich veilig en vertrouwd voelen. De gesprekstechnieken die hierbij van pas komen zijn fijne laagdrempelige werkvormen.”
Kruisbestuiving
Caroline: “Het is mooi om te zien dat de gesprekstechnieken weer worden verspreid onder andere zorgverleners in de wijk, denk aan het Leger des Heils. Het onbeperkte enthousiasme dat Wendy en Micha hebben, maakt dat het SMR zich makkelijk in de wijk verspreidt en iedereen aanhaakt.”
Taboe doorbreken en één taal spreken als wijk
“Door het SMR bespreekbaar te maken, komt er veel meer openheid over in plaats van dat het een taboe is. De bewoners sporen zelfs elkaar nu aan om te stoppen met roken”, vertelt Caroline. Wendy vult aan: “Het is fijn om te zien dat patiënten nu over SMR praten in hun eigen ‘clubjes’. Doordat we als wijk meer één taal gaan spreken, zien de patiënten dat we het samen doen en dat we er zijn om te helpen.”
Wendy: “Een mooi voorbeeld was een gesprek dat ik had met een verstokte roker die het belang van het stoppen niet inzag. Hij gaf aan dat hij toch al oud was, dus wat voor een nut heeft het om te stoppen met roken? Een andere bewonder gaf toen aan dat het wel nut heeft, want hij heeft ook een voorbeeldrol voor zijn kleinkinderen. Het was leuk om te zien dat de bewoners bewust gingen nadenken over hun eigen rol, of je nu oud bent of niet.”
Tips voor andere huisartspraktijken
Wendy heeft als tip voor iedereen die begeleiding wil bieden bij het stoppen met roken: “Zorg dat je een ‘warm’ contact houdt tijdens de SMR begeleiding. Het is belangrijk dat je verbinding houdt met de patiënt. Bel bijvoorbeeld één keer per week de patiënt op om te vragen hoe het gaat. Dit kost tijd, maar levert ook meer slagingskans op.”
Caroline vult daarop aan: “Zoek collega’s in de wijk op die ook in dat netwerk rondom die bewoner zitten. Vraag daarnaast jezelf af of collega’s in de wijk ook weten wat jij als huisartsenpraktijk kan bieden op het gebied van SMR. Niet iedereen weet dit. Hoe meer professionals rondom de praktijk weten wat je als praktijk biedt als ondersteuning en wat de vergoedingen zijn, hoe meer het gesprek over roken wordt gevoerd en de patiënten worden geholpen. Want daar doen we het voor!”
Meer informatie?
Wilt u meer weten over dit project? Of wilt u zelf aan de slag gaan met Stoppen met Roken in uw huisartsenpraktijk? Neem dan contact met ons op via info@fondsam.nl.